Unia Europejska wprowadza surowe ograniczenia – tych urządzeń nie będzie można już używać

Unijna dyrektywa EPBD, która została niedawno zatwierdzona, wyznacza jasny kierunek transformacji sektora ogrzewania w stronę dekarbonizacji. Wraz z wprowadzeniem systemu ETS2, który nakłada dodatkowe koszty na emisję, całość ma wymusić istotne zmiany w sposobie zasilania budynków w ciepło.

Choć ramy legislacyjne są ustalone na poziomie całej Unii Europejskiej, to poszczególne państwa członkowskie samodzielnie zdecydują o tempie i metodach wdrożenia zmian. Kluczowe daty tego procesu to: rok 2024, kiedy zakończy się legislacja EPBD, start ETS2 przewidziany na 2027 rok oraz 2040 rok, w którym zaplanowane jest całkowite odejście od paliw kopalnych w ogrzewaniu.

Dla właścicieli nieruchomości oznacza to przede wszystkim koniec możliwości użytkowania urządzeń zasilanych gazem i innymi paliwami kopalnymi.

Co wynika z oficjalnych zapisów dyrektywy EPBD?

Dyrektywa EPBD jest dokumentem przyjętym na poziomie europejskim i stanowi fundament modernizacji systemów grzewczych w kierunku ograniczenia emisji CO₂. Jednocześnie pozostawia ona państwom członkowskim swobodę w zakresie wyboru ścieżki i tempa wdrożeń.

Najważniejsze punkty to:

• Od 2025 roku nie będzie można korzystać z publicznego wsparcia dla samodzielnych kotłów opalanych paliwami kopalnymi. Kryteria kwalifikowalności do programów dotacyjnych zostaną odpowiednio zmienione.
• Do 2040 roku każde państwo powinno zaplanować eliminację paliw kopalnych w ogrzewaniu budynków, co tworzy długi horyzont dla inwestycji w sektorze ogrzewania.
• Od 2029 roku nowe wymogi ekoprojektu wprowadzą ograniczenia dotyczące sprzedaży urządzeń niespełniających minimalnego udziału odnawialnych źródeł energii (OZE), co wpłynie na dostępność kotłów i innych systemów grzewczych na rynku.

Oznacza to istotne zmiany w zasadach finansowania oraz certyfikacji urządzeń, a także stabilny sygnał regulacyjny, który będzie przekładany na krajowe normy i programy wsparcia.

Wpływ systemu ETS2 na koszty ogrzewania – terminy i mechanizmy

Od 2027 roku system ETS2 obejmie opodatkowanie paliw wykorzystywanych do ogrzewania budynków, co w praktyce przełoży się na wzrost rachunków za energię. Na początkowym etapie, do 2030 roku, przewidziano mechanizm kontrolujący cenę uprawnień do emisji, z maksymalnym ograniczeniem do 45 euro za tonę, aby złagodzić gwałtowne wzrosty kosztów.

Według szacunków Komisji Europejskiej, opłaty za paliwa w gospodarstwach domowych mogą wzrosnąć nawet o 30–40%, a największe obciążenie dotknie użytkowników kotłów na paliwa kopalne.

Wprowadzony zostanie także Fundusz Społeczny, mający na celu złagodzenie skutków podwyżek dla najbardziej wrażliwych gospodarstw domowych oraz wsparcie inwestycji mających na celu zmniejszenie zużycia energii. Skuteczność tego wsparcia w dużej mierze będzie zależeć od tempa i sposobu implementacji w poszczególnych krajach.

Dla przeciętnego użytkownika oznacza to konieczność:

• Oceny narażenia na wzrost kosztów ETS2 w kontekście aktualnego źródła ciepła i łącznych wydatków na paliwo.
• Analizy możliwości korzystania z programów wsparcia i dotacji oraz planowania harmonogramu modernizacji.
• Rozważenia alternatywy polegającej na przejściu na systemy elektryczne oraz OZE w celu ograniczenia ryzyka regulacyjnego po 2029 roku.

Kierunki modernizacji – co warto planować już teraz?

Z punktu widzenia ograniczenia ryzyka regulacyjnego oraz ekspozycji na koszty ETS2, najbardziej opłacalne i bezpieczne są systemy ogrzewania oparte na pompach ciepła, zwłaszcza te połączone z instalacjami fotowoltaicznymi. Równocześnie kluczowa jest poprawa izolacyjności budynków i modernizacja instalacji grzewczych oraz wentylacyjnych.

Wymogi ekoprojektu od 2029 roku uniemożliwią certyfikację klasycznych kotłów gazowych bez udziału OZE, co dodatkowo zmienia perspektywy rynku. Kompleksowa termomodernizacja wraz z wymianą źródła ciepła na pompę ciepła może kosztować od 80 do nawet 150 tysięcy złotych, zależnie od standardu budynku i zakresu prac.

Obecnie wsparcie finansowe skierowane jest przede wszystkim na systemy wykorzystujące OZE i układy hybrydowe, co oznacza, że samodzielne kotły gazowe tracą atrakcyjność pod względem opłacalności inwestycji.

Rekomendowane priorytety inwestycyjne na lata 2024–2027 to:

• Zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło poprzez docieplenie, wymianę stolarki okiennej i modernizację instalacji.
• Elektryfikacja źródła ciepła, najlepiej dopasowaną pompą ciepła z funkcjami sterowania i magazynowania energii.
• Zwiększenie udziału OZE, w szczególności montaż fotowoltaiki zintegrowanej z systemem grzewczym.
• Stworzenie elastycznych, zgodnych z przyszłymi normami układów hybrydowych, gotowych na zaostrzenia regulacji po 2029 roku.

Wyzwania i szanse dla rynku oraz właścicieli budynków

Należy pamiętać, iż ramy prawne UE są już określone, a wdrożenie podatku ETS2 wyznacza wyraźną datę zmiany kosztów ogrzewania. Chociaż wprowadzono brak ogólnych zakazów na obecną chwilę, to zmiany w finansowaniu i certyfikacji mocno przesuwają rynek na rzecz odnawialnych źródeł energii i elektryfikacji.

Państwa członkowskie mają obowiązek do 2040 roku zakończyć stosowanie paliw kopalnych jako głównego źródła ciepła budynków. Inwestorzy i właściciele nieruchomości powinni zatem planować działania minimalizujące ryzyko regulacyjne oraz koszty eksploatacyjne, koncentrując się na zmniejszeniu zużycia energii oraz zwiększeniu udziału OZE.

Skorzystanie z dostępnych obecnie dotacji pozwala przygotować się odpowiednio do wymogów wprowadzanych po 2029 roku i ograniczyć wpływ ETS2 na wydatki w następnym dziesięcioleciu.